Nếu ông Trump giáng đòn trừng phạt nhằm vào các nhà lãnh đạo của Ả Rập Xê-út, ngay lập tức những hy vọng đối phó với Iran của Tổng thống Mỹ sẽ tiêu tan và tầm ảnh hưởng của Washington trong khu vực cũng bị sụt giảm đáng kể.
Dường như Nhà Trắng sẽ không ra đòn trừng phạt Ả Rập Xê-út trước những cáo buộc liên quan tới sự biến mất bí ẩn của nhà báo Jamal Khashoggi tại lãnh sự quán Ả Rập Xê-út ở thành phố Istanbul của Thổ Nhĩ Kỳ.
Theo CNN, nếu Riyadh đưa ra được người thay thế nhận tội về sự biến mất của nhà báo người Ả Rập Khashoggi từng làm việc cho tờ Washington Post cách đây 2 tuần, khả năng Tổng thống Mỹ Donald Trump sẽ chấp nhận.
 |
| Thái tử Ả Rập Xê-út Mohammed bin Salman gặp gỡ Tổng thống Mỹ Donald Trump hồi tháng Ba. |
Vì những lý do mang tính nội bộ và địa chính trị, chính quyền của Tổng thống Trump đã tìm cách giữ thể hiện cho chính mình và các đồng minh ra khỏi những khủng hoảng chính sách đối ngoại quy mô lớn trong hơn 2 năm qua.
Cụ thể, đối với Ả Rập Xê-út, quốc gia đóng vai trò quan trọng trong chính sách ở Trung Đông của ông Trump, nếu Mỹ giáng đòn trừng phạt nhằm vào các nhà lãnh đạo của Ả Rập Xê-út, ngay lập tức những hy vọng đối phó với Iran của Tổng thống Mỹ sẽ tiêu tan. Ngoài ra, nếu lệnh trừng phạt giáng xuống giới lãnh đạo Ả Rập Xê-út, vị thế chiến lược của Mỹ ở Trung Đông cũng sẽ bị giảm sút và đây là cơ hội để các thế lực đối thủ nổi lên.
Xét về dư luận ở Mỹ, cú đánh nhằm vào chính quyền Ả Rập Xê-út sẽ khiến ông Trump và con rể Jared Kushner mất thể diện lớn trên chính trường sau những khoản đầu tư lớn vào quốc gia này.
Do đó, nhiều nhà quan sát nhận định Nhà Trắng sẽ vẫn giữ nguyên quan điểm chờ chính phủ Ả Rập Xê-út và Thổ Nhĩ Kỳ đưa ra được bằng chứng cụ thể liên quan tới sự biến mất bí ẩn của nhà báo Khashoggi trước khi đưa ra quyết định hành động.
Tuy nhiên, nếu sự thật nhà báo Khashoggi bị chính nhân viên trong lãnh sự quán Ả Rập Xê-út sát hại và Thái tử Mohammed bin Salman có liên quan, Nhà Trắng sẽ rơi vào tình thế bất lợi.
Cố tình kéo dài thời gian
Việc Tổng thống Trump và Ngoại trưởng Mike Pompeo khăng khăng ra hạn thời gian để Ả Rập Xê-út tiến hành điều tra về sự biến mất của nhà báo Khashoggi cho thấy, dường như giới chức Mỹ muốn kéo dài thêm thời gian nhằm giúp Ả Rập Xê-út có cơ hội để ngụy tạo một câu chuyện hoàn hảo che giấu sự thật.
“Cách duy nhất để có được một cuộc điều tra công bằng là nhờ lực lượng từ bên ngoài. Họ sẽ không ám chỉ Thái tử Mohammed bin Salman với toàn chính quyền Ả Rập Xê-út”, nhà bình luận an ninh của CNN Max Boot chia sẻ.
Bảo vệ mối quan hệ
Hồi tuần trước, 22 nghị sĩ Mỹ đã cùng nhau gửi thư tới ông Trump nhằm kêu gọi tiến hành một cuộc điều tra vụ mất tích và có thể là mưu sát liên quan tới ông Khashoggi. Theo luật của Mỹ, Nhà Trắng có 120 ngày để thực hiện điều tra và áp dụng trừng phạt đối với những bên có trách nhiệm.
Còn đầu tuần này, ông Trump đã cử Ngoại trưởng Pompeo đến Ả Rập Xê-út để yêu cầu chính phủ nước này tiến hành điều tra vụ mất tích của ông Khashoggi, trong lúc Thổ Nhĩ Kỳ tuyên bố họ có bằng chứng cho thấy nhà báo đã bị sát hại và thi thể bị chặt thành nhiều phần trong lãnh sự quán. Hiện vẫn chưa có bằng chứng nào được công bố công khai.
Tới ngày 18/10, chính quyền của Tổng thống Trump đã cố gắng tìm cách hòa cùng cơn bão chỉ trích từ cộng đồng quốc tế liên quan tới vụ việc nhà báo Khashoggi biến mất một cách bí ẩn.
 |
| Nhà báo Jamal Khashoggi mất tích bí ẩn từ ngày 2/10 sau khi vào lãnh sự quán Ả Rập Xê-út ở thành phố Istanbul của Thổ Nhĩ Kỳ. |
Trước khi lên đường đến bang Montana (Mỹ), khi được các phóng viên hỏi rằng liệu ông Khashoggi có mất mạng hay không, Tổng thống Mỹ nói rằng: “Tôi nhận thấy có vẻ là đúng như vậy. Thật đáng buồn”.
“Trừ phi có phép màu xảy ra, tôi sẽ buộc phải nói rằng ông ấy đã chết”, ông Trump nói. “Thông tin mà chúng tôi có được được lấy từ tất cả các phía. Chúng tôi đang hợp tác với rất nhiều cơ quan tình báo từ nhiều nước trên thế giới”.
Tổng thống Mỹ nói thêm, hậu quả tiềm tàng mà Ả Rập Xê-út phải chịu “sẽ rất nặng nề”. “Đây là một sự việc rất tồi tệ, nhưng chúng tôi sẽ đợi xem điều gì sẽ xảy ra”, ông cho biết. Sau khi có kết quả của cuộc điều tra, ông Trump khẳng định chính phủ Mỹ sẽ có “tuyên bố rõ ràng”.
Tuy nhiên, trước đó, trong buổi phỏng vấn với AP, Tổng thống Mỹ đã so sánh vụ biến mất của nhà báo Khashoggi với trường hợp thẩm phán Brett Kavanaugh, người bị rắc rối trước khi nhậm chức vì một số phụ nữ tố cáo ông tấn công tình dục.
“Tôi cho rằng trước hết chúng ta phải chờ xem chuyện gì đã xảy ra. Ở đây chúng ta lại theo kiểu cho rằng đặc vụ Ả Rập Xê-út có tội trước khi chứng minh được họ trong sạch. Tôi không thích như vậy”, ông Trump nói.
Tiếp nối tuyên bố từ ông Trump, Phó Tổng thống Mike Pence cũng đưa ra lời cảnh báo cứng rắn nhất từ trước tới nay từ phía Mỹ về vụ việc của nhà báo Khashoggi.
“Nếu ông Khashoggi bị giết, đây sẽ là mối đe dọa tới sự tự do và độc lập của báo chí trên thế giới và họ sẽ phải nhận hậu quả”, ông Pence nhấn mạnh.
Trong khi đó, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Steven Mnuchin cũng đã ra tuyên bố không tới dự một hội nghị đầu tư ở Ả Rập Xê-út diễn ra vào cuối tháng này. Trước đó, trong lúc thông tin về số phận của ông Khashoggi còn rất ít, nhiều tập đoàn lớn và quan chức chính phủ các nước đã khẳng định sẽ không đến dự hội nghị đầu tư, song ông Mnuchin lại nhấn mạnh vẫn có mặt ở sự kiện.
Hôm 18/10, hai nguồn tin chia sẻ với CNN rằng, chính con rể của ông Trump là Jared Kushner đã khuyên Tổng thống Mỹ đưa ra những quyết sách bình tĩnh và thận trọng đối với các vấn đề liên quan tới Ả Rập Xê-út.
Thậm chí, New York Times dẫn lời một quan chức Mỹ giấu tên cho hay, Kushner tin rằng vụ mất tích bí ẩn của nhà báo Khashoggi theo thời gian cũng sẽ chìm xuồng như bao vụ việc từng đổ lỗi cho chính phủ Ả Rập Xê-út trước đó.
Ông Trump vẫn sát cánh với Ả Rập Xê-út
Chính sách đối ngoại ưu tiên của Mỹ ở Trung Đông là cô lập và gia tăng sức ép với Iran. Do đó, bất cứ sự trừng phạt nào nhằm vào Ả Rập Xê-út cũng sẽ gây ảnh hưởng tới quan hệ liên minh ở vùng Vịnh và các nước Ả Rập.
Với vị thế là nhà xuất khẩu dầu mỏ lớn nhất trên thế giới, Riyadh được cho sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc cân bằng thị trường dầu mỏ thế giới trong tháng tới, thời điểm chính phủ Mỹ ra đòn trừng phạt đối với các nước mua sản phẩm dầu mỏ xuất khẩu của Iran.
Đặc biệt, vụ mất tích bí ẩn của nhà báo Khashoggi xảy ra đúng thời điểm sự cạnh tranh địa chính trị ở Trung Đông đang vô cùng căng thẳng, khi mà Nga dùng tầm ảnh hưởng ở Syria để thách thức tầm ảnh hưởng lâu nay của Mỹ trong khu vực.
Thực tế, nếu Mỹ ra lệnh cấm vận và dừng các thương vụ mua bán vũ khí với Riyadh, Nga sẽ nhanh chóng thế chỗ.
Về phần mình, ông Trump từng khẳng định mối quan hệ thương mại giữa Mỹ và Ả Rập Xê-út trị giá tới hàng tỷ USD và liên quan tới công việc của hàng ngàn người do đó, khó có lý do gì để tin rằng ông Trump sẽ mạnh tay với chính phủ Ả Rập.
Ngoài ra, không có dấu hiệu nào cho thấy chính quyền của Tổng thống Mỹ Trump sẽ liệt vụ mất tích của nhà báo Khashoggi vào tội vi phạm nhân quyền bất chấp việc ông Khashoggi từng sinh sống ở Mỹ và làm việc cho tờ Washington Post.